Ostatnia aktualizacja: 24 kwietnia 2024 r.
Legalność pobytu obywatela Ukrainy w Polsce to kluczowy wymóg zgodności z polskim prawem pracy. Pracodawcy są zobowiązani do dokładnej weryfikacji dwóch aspektów przed zatrudnieniem cudzoziemca: pierwszy to legalność pobytu, a drugi to uprawnienia wynikające z tytułu pobytowego do podjęcia pracy w Polsce.
Dla obywateli Ukrainy, obowiązują szczególne przepisy wynikające ze specustawy wojennej1 wprowadzonej w odpowiedzi na sytuację wojenną. Specustawa ta wprowadza uproszczenia i specjalne zasady dla wysiedleńców (niepoprawnie często nazywanymi uchodźcami – co jest inną kategorią w polskim prawie) i ich rodzin, ułatwiając legalizację pobytu oraz dostęp do rynku pracy.
Wysiedleńcy z Ukrainy
W przypadku wysiedleńców z Ukrainy oraz ich małżonków, wymagane jest spełnienie wymagań:
1. legalne przybycie do Polski – bez znaczenia, czy bezpośrednio z ter. Ukrainy czy nie;
2. przybycie w dniu 24 lutego 2022 r. lub później;
3. przybycie spowodowane działaniami wojennymi przeciwko Ukrainie;
4. deklarowanie zamiaru pozostania w Polsce.
W praktyce za wystarczające potwierdzenie spełnienia wymagań uznaje się posiadanie numeru PESEL ze specjalnym statusem UKR oraz ważny dokument z aplikacji mObywatel, znany jako Diia.pl, który służy jako cyfrowa wersja karty pobytu. (Informacje o Diia.pl)
Posiadanie PESEL-u UKR nie jest wymogiem jasno określonym w specustawie, jednak praktyka organów kontrolnych oraz pracodawców pokazuje co innego.
Tak zalegalizowany pobyt na dzień dzisiejszy jest ważny do dnia 30 czerwca 2024 roku (w niektórych specjalnych przypadkach – do 31 sierpnia lub 30 września 2024 r.).
Przedłużenia ważności dokumentów pobytowych
Specustawa znacząco wydłuża2 okres ważności następujących dokumentów, jeżeli ich termin ważności upływa 24 lutego 2022 roku lub później:
– wiz krajowych;
– zezwoleń na pobyt czasowy;
– dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”.
Dodatkowo ustawa umożliwia przedłużenie legalnego pobytu cudzoziemców na podstawie:
– na podstawie wizy Schengen;
– na podstawie czasowego pobytu wydanego przez inne państwo Schengen;
– w ramach ruchu bezwizowego;
pod warunkiem, że ostatni dzień ich legalnego pobytu w Polsce przypadł 24 lutego 2022 r. lub później i przedłuża się do 30 czerwca 2024 r..
Ważne: Powyższe przedłużenie nie uprawnia automatycznie do przekraczania granic czy pobytu w innych krajach strefy Schengen. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie.
W związku z tym, obywatel Ukrainy ma prawo posługiwać się w/w dokumentami, jeśli ich ważność mieści się od 22.02.24 r.
Aktualnie specustawa przedłuża ważność dokumentów do 30 czerwca 2024 roku, jednak możliwe jest dalsze przedłużenie tego terminu zgodnie z decyzjami Rady Unii Europejskiej. O wszelkich zmianach będziemy informować na bieżąco.
Standardowe dokumenty
Oczywiście obywatele Ukrainy mogą posługiwać się standardowymi dokumentami, jak każdy inny cudzoziemiec, tj.:
– pobyt czasowy;
– pobyt stały;
– pobyt rezydenta długoterminowego UE;
– wiza;
których ważność i zasady wydawania regulowane są przez przepisy polskiego prawa oraz umowy międzynarodowe. Każdy z tych dokumentów umożliwia określone prawa i obowiązki związane z pobytem, pracą oraz korzystaniem z usług publicznych w Polsce.
Jak zatrudnić obywatela Ukrainy w Polsce?
Po potwierdzeniu legalności pobytu obywatela Ukrainy, w tym małżonków bez ukraińskiego obywatelstwa oraz członków najbliższej rodziny posiadających Kartę Polaka, pracodawcy muszą spełnić określone wymagania, aby zatrudnić tę grupę osób.
Potrzebujesz pomocy w zatrudnieniu obywatela Ukrainy? Dowiedz się, jak możemy Ci pomóc!
Powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy
Zgodnie ze specustawą, wszyscy legalnie przebywający w Polsce obywatele Ukrainy, być zatrudnieni poprzez uproszczoną procedurę, znaną jako „Powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy”.
Rozpoczęcie pracy może rozpocząć się natychmiast po potwierdzeniu legalnośći jego pobytu. Podmiot powiedzający pracy jest zobowiązany w ciągu 14 dni o wysłaniu powiadomienia do właściwego Urzędu Pracy za pomocą strony www.praca.gov.pl. Procedura ta jest bezpłatna.
Oczekujemy na decyzje ustawodawcze, które określą, jak procedura zatrudnienia będzie wyglądać po 30 czerwca bieżącego roku.
Uwaga: Dla obywateli Ukrainy posiadających PESEL z aktywnym statusem UKR, powiadomienie o powierzeniu pracy jest obecnie jedyną drogą do legalizacji ich zatrudnienia w Polsce.
Oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi
Dla obywateli Ukrainy, którzy nie są objęci ochroną dla wysiedleńców, dostępna jest możliwość zatrudnienia za pomocą oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.
Oświadczenie umożliwa pracę maksymalnie na okres 24 miesięcy.
Koszt procedury wynosi 100 zł.
W praktyce najczęściej czas oczekiwania na wpis do ewidencji trwa 1-2 miesiąca.
Rozpoczęcie pracy może rozpocząć się dopiero po uzyskaniu informacji o wpisaniu oświadczenia do ewidencji. W okresie oczekiwania nie jest dozwolone delegowanie pracy cudzoziemcowi.
Po rozpoczęciu oraz zakończeniu pracy przez cudzoziemca – podmiot zobowiązany jest o poinformowaniu Urzędu Pracy o tym fakcie.
Zezwolenie na pracę lub wniosek jednolity
Istnieje również możliwość zatrudnienia obywatela Ukrainy, który nie jest objęty ochroną (tj. w uproszczeniu nie posiada PESEL-u UKR) poprzez standardową procedurę obejmującą:
1. Zezwolenie na pracę – gdy wnioskodawcą jest pracodawca lub
2. Zezwolenie jednolite na pobyt i pracę – gdy wnioskodawcą jest sam cudzoziemiec
Praktyka pokazuje, że uzyskalnie zezwolenia jednolitego na pobyt i pracę jest bardzo czasochłonną procedurą. W zależności od Województwa (zezwolenie jest wydawane przez Wojewodę właściwego dla adresu zamieszkania cudzoziemca), procedura może trwać od 3 miesięcy do w skrajnych przypadkach 2-3 lat!
Zezwoleniej wystawiane jest na konkretny podmiot oraz możliwość zatrudnienia obcokrajowca może odbywać się tylko na warunkach określonych w zezwoleniu.
Ważne: Cudzoziemiec nie może rozpocząć pracy przed otrzymaniem zezwolenia.
Inne przypadki zwolnień z procedury legalizacji zatrudnienia
Istnieją wyjątki, w których nie jest wymagane przechodzenie przez standardową procedurę legalizacji zatrudnienia. W każdym przypadku – dotyczą one obywateli nie posiadających statusu UKR.
Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę / oświadczenia o powierzeniu pracy, zwolenieni są cudzoziemcy, którzy spełniają jeden z poniższych warunków:
– posiadają status uchodźcy nadany w RP;
– korzystają z ochrony uzupełniającej w RP;
– posiadają zezwolenie na pobyt stały w RP;
– posiadają zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w RP;
– posiadają zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;
– posiadają zgodę na pobyt tolerowany w RP;
– korzystają z ochrony czasowej w RP;
– posiadają ważne zaświadczenie o udzielaniu ochrony na terytorium RP;
– przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej i celem jego pobytu na terytorium RP jest wykonywanie pracy w charakterze pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa przez okres nieprzekraczający 90 dni w okresie 180 dni;
Referencje:
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00211 – Jak zatrudnić obywatela Ukrainy
https://www.biznes.gov.pl/pl/opisy-procedur/-/proc/1610 – oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowy https://www.biznes.gov.pl/pl/opisy-procedur/-/proc/1611 – zezwolenie na pracę
https://infoopt.pl/wp-content/uploads/2022/01/Jednolite-zezwolenie-na-pobyt-czasowy-i-pracę-FAQ.pdf – Jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – FAQ
Ustawa o cudzoziemcach z dn. 12 grudnia 2013 r. (Dz. U. 2013 poz. 1650)
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa z dn. 12 marca 2022 r. (Dz. U. 2022 poz. 583)
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001)